Αειφορία, Καινοτομία και Περιβάλλον: μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων, Ιταλία προς τους στόχους του 2030

Η Ιταλία πρόκειται να επιτύχει τους στόχους του 2030 για μείωση των εκπομπών των κύριων ατμοσφαιρικών ρύπων, με οφέλη για την υγεία (-50% των θανάτων σε σύγκριση με το 2010) και οικονομικά οφέλη (εξοικονόμηση 33 δισ. ευρώ σε σύγκριση με το ίδιο έτος).

Αυτό είναι που προκύπτει από ένα Μελέτη ΕΝΕΑ δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Atmosphere», το οποίο αξιολόγησε την αποτελεσματικότητα των πολιτικών και των μέτρων για ποιότητα του αέρα, που εισήχθη από το ισχύον Εθνικό Πρόγραμμα Ελέγχου της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης του Υπουργείου Οικολογικής Μετάβασης.

Μέσα στην επόμενη δεκαετία με τα μέτρα που προβλέπονται στο Σχέδιο, η χώρα μας θα μπορέσει να επιτύχει τους στόχους μείωσης των εκπομπών που έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για το διοξείδιο του θείου (-80% έναντι στόχου της ΕΕ 71%), τα οξείδια του αζώτου (-70%) , στόχος ΕΕ 65%), PM2.5 (-42%, στόχος ΕΕ 40%), Πτητικές οργανικές ενώσεις μη μεθανίου (-50% στόχος ΕΕ 46%) και αμμωνία (-17% στόχος ΕΕ 16%).

«Για την επίτευξη αυτών των στόχων, η χώρα μας θα πρέπει να δράσει σε πολλά μέτωπα, με ένα μείγμα παρεμβάσεων που περιλαμβάνουν την απαλλαγή της παραγωγής ενέργειας από άνθρακα, την ενεργειακή απόδοση στον οικιακό τομέα, τη διάδοση της ηλεκτρικής κινητικότητας και την υιοθέτηση νέων γεωργικών πρακτικών για την μείωση των εκπομπών αζώτου », εξηγεί η Ilaria D'Elia, ερευνήτρια του εργαστηρίου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης ENEA και συν-συγγραφέας της μελέτης. «Αυτά όμως - προσθέτει - είναι μόνο μερικά παραδείγματα μέτρων που πρέπει να ληφθούν για τον περιορισμό των ατμοσφαιρικών ρύπων. Θα είναι σημαντικό οι πολυάριθμες ενέργειες που θα αναληφθούν να είναι διαρθρωτικές και όχι περιστασιακές και να οδηγήσουν σε έναν πραγματικό ολοκληρωμένο και συνεργιστικό προγραμματισμό μεταξύ των πολιτικών που σχετίζονται με το κλίμα, την ενέργεια και την ατμοσφαιρική ρύπανση».

Σύμφωνα με την ανάλυση που πραγματοποιήθηκε από την ομάδα του Οργανισμού,

έως το 2030, η μείωση των εκπομπών διοξειδίου του θείου θα οφείλεται σε ορισμένους τομείς, ιδίως στον τομέα της ναυτιλίας (-89% σε σύγκριση με τις τιμές του 2010) και στην παραγωγή ενέργειας (-59%). Απότομη μείωση αναμένεται επίσης για τις εκπομπές οξειδίων του αζώτου, ιδίως στον τομέα των οδικών μεταφορών (-74%) και της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (-46%). Στο μέτωπο των ΑΣ2.5, ο τομέας που θα προσφέρει τη μεγαλύτερη συμβολή όσον αφορά τη μείωση των εκπομπών εξαιρετικά λεπτών σωματιδίων είναι ο πολιτικός τομέας (-46%) που θα συνεχίσει να διατηρεί το ρεκόρ για αυτές τις εκπομπές έως το 2030. Η αμμωνία παραμένει ο κορυφαίος ρύπος με τις χαμηλότερες μειώσεις (-9% σε σύγκριση με τις τιμές του 2010), αποτέλεσμα που επιτεύχθηκε κυρίως χάρη στη χαμηλότερη χρήση λιπασμάτων με βάση την ουρία στον αγροτικό τομέα και στις ζωοτεχνικές εκπομπές.

«Το 2010, το έτος αναφοράς της έρευνάς μας, ο χάρτης διοξειδίου του αζώτου έδειξε τις υψηλότερες συγκεντρώσεις στις πόλεις του Μιλάνου, του Τορίνο, της Ρώμης και της Νάπολης και στις αστικές περιοχές της κοιλάδας του Πάδου λόγω της συνδυασμένης επίδρασης των εκπομπών από την οικιακή θέρμανση. γεωργία και αστική και εξωαστική κινητικότητα», υπογραμμίζει ο Antonio Piersanti, επικεφαλής του Εργαστηρίου Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης ENEA και συν-συγγραφέας της μελέτης. «Μέχρι το 2030 - προσθέτει - χάρη στα μέτρα που εφαρμόζει το Σχέδιο, η μελέτη μας ανιχνεύει μια εκτεταμένη μείωση της αστικής ρύπανσης, ειδικά στην πρωτεύουσα της Λομβαρδίας, χάρη στη μαζική ανανέωση του στόλου αυτοκινήτων και την αύξηση του μεριδίου των ηλεκτρικών οχημάτων ".

Στο μέτωπο της δημόσιας υγείας,

Η υιοθέτηση πολιτικών και μέτρων για την ποιότητα του αέρα, με παρεμβάσεις στους τομείς της ενέργειας, των πολιτών, της γεωργίας και της κινητικότητας, θα μπορούσε να οδηγήσει σε δραστική μείωση της θνησιμότητας που προκαλείται από ασθένειες που επιδεινώνονται ή αναπτύσσονται ως αποτέλεσμα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ειδικότερα, η πτώση των συγκεντρώσεων του διοξειδίου του αζώτου θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση της θνησιμότητας κατά 2010% σε σύγκριση με το 93 (793 περιπτώσεις έναντι 11.769 που εκτιμήθηκαν το 2010), ακολουθούμενη από τα PM2.5 με 41% λιγότερους θανάτους (34.666 περιπτώσεις έναντι 58.867 το 2010 ) και το όζον (Ο₃) με το 36% των θανάτων να αποφεύγονται (1.725 περιπτώσεις έναντι 2.692 το 2010). «Τα δεδομένα για τα PM2.5 είναι ενδιαφέροντα: σύμφωνα με τις προσομοιώσεις μας, οι θάνατοι θα πρέπει να μειωθούν σε 2030 περιπτώσεις ανά 4,43 κατοίκους έως το 10 σε σύγκριση με 7,25 το 2010 και η πιο σημαντική μείωση, σε περιφερειακό επίπεδο, θα σημειωθεί ειδικά στην κοιλάδα του Πάδου και στις αστικές περιοχές της Φλωρεντίας, της Ρώμης και της Νάπολης», εξηγεί ο D'Elia.

Στο οικονομικό μέτωπο, η μελέτη ΕΝΕΑ ποσοτικοποίησε κατά προσέγγιση 33 δισεκατομμύρια ευρώ η συνολική εξοικονόμηση πόρων για την Ιταλία, ίση με 2% του ΑΕΠ 2010, έτος αναφοράς της μελέτης. Κορυφαία στην κατάταξη είναι η Λομβαρδία με εξοικονόμηση 13,6 δισ. ευρώ και ακολουθούν η Λάτσιο (4,4 δισ.), το Βένετο (3,2 δισ.) και η Εμίλια-Ρομάνια (2,9 δισ.).

Οι εργασίες έγιναν με το σύστημα «MINNI».

(Εθνικό ολοκληρωμένο μοντέλο για την υποστήριξη της Διεθνούς Διαπραγμάτευσης για θέματα ατμοσφαιρικής ρύπανσης), ένα σουίτα εργαλείων που ανέπτυξε ο ΕΝΕΑ με τις εταιρείες Arianet και IIASA (Διεθνές Ινστιτούτο Ανάλυσης Εφαρμοσμένων Συστημάτων) για λογαριασμό του Υπουργείου Οικολογικής Μετάβασης. Στη MINNI, η ατμοσφαιρική επιστήμη συνδέεται με τις επιπτώσεις των μέτρων μείωσης των εκπομπών στην ανθρώπινη υγεία και τα οικοσυστήματα και το σχετικό κόστος, μέσω διαφόρων ανεξάρτητων και διασυνδεδεμένων στοιχείων: το μοντέλο "AMS" (Atmospheric Modeling System) και το "GAINS-Italy" (Greenhouse Gas). και μοντέλο αλληλεπιδράσεων και συνέργειες της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στην Ιταλία). Η AMS παράγει ωριαία τρισδιάστατα πεδία μετεωρολογικών μεταβλητών και τη συγκέντρωση των κύριων ρύπων (NO₂, Ο₃, PM10, PM2.5, κ.λπ.) σε όλη την ιταλική επικράτεια με οριζόντια χωρική ανάλυση 4 km, χρησιμοποιώντας το μοντέλο μεταφοράς και ατμοσφαιρικής χημείας «FARM» (Flexible Air Quality Regional Model): το μοντέλο GAINS-Italy επεξεργάζεται σενάρια εκπομπών στο σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο τόσο των παραδοσιακών ρύπων όσο και των αερίων θερμοκηπίου με χρονικό ορίζοντα έως το 2050 για την ανάλυση των επιπτώσεων στην ποιότητα του αέρα και του συναφούς κόστους των μέτρων μείωσης / μετριασμού. Σε αυτή τη μελέτη, το "MINNI" υλοποιήθηκε με πλήρεις ετήσιες προσομοιώσεις "AMS" για τη βασική περίπτωση του 2010 και τροφοδοτήθηκε από τις εκπομπές 2030 που παράγονται με το μοντέλο GAINS-Italy σε δύο διαφορετικά σενάρια (2030 "With Measures", που αντιστοιχούν στο σενάριο τάσης και 2030 «Με πρόσθετα μέτρα», το σενάριο πολιτικής), για να ληφθούν εύρη συγκέντρωσης NO₂, PM2.5 και O₃ σε ανάλυση 4 km, που χρησιμοποιείται για την επακόλουθη αξιολόγηση των επιπτώσεων στην υγεία και το κόστος.

Ercole Palmeri