Ole lipoti ole "ENISA Foresight Cybersecurity Threats for 2030" e fa'amoemoe e tu'uina atu se ata atoatoa o le cybersecurity i faiga fa'avae ma pisinisi, ma fai ma sui o se au'ili'iliga ma iloiloga o fa'amata'u fa'amata'u i luga ole initaneti fa'amoemoe e o'o atu ile tausaga 2030.
ENISA
European Union Agency mo Cybersecurity, ose fa'alapotopotoga taua tele mo le fa'aleleia o laufanua o Cybersecurity i Europa.
Manulauti a le ofisa:
ENISA ua tuuto atu i le tausia o le maualuga o Cybersecurity i Europa.
E fesoasoani i le EU Cybersecurity policy ma faʻamalosia le galulue faʻatasi ma Sui Usufono ma faʻalapotopotoga a le EU.
E taulaʻi i le faʻaleleia atili o le faʻalagolago i oloa ICT, auaunaga ma faiga e ala i polokalame faʻamaonia Cybersecurity.
ENISA Foresight Cybersecurity Threats mo le 2030
O le suʻesuʻega "ENISA Foresight Cybersecurity Threats for 2030" o se suʻesuʻega ma suʻesuʻega o le cybersecurity e oʻo atu i le 2030. O le faʻatulagaina ma le tele o auala na faʻaaogaina na mafai ai ona vaʻai ma faʻavae ni faʻamataʻu. Na muamua lomia i le 2022, ma o le lipoti o loʻo i ai nei o loʻo i luga o lona faʻafouga lona lua. O le su'esu'ega o lo'o tu'uina atu ai fa'amatalaga autu ile fa'afefea ona fa'atupuina le va'aiga ole cybersecurity:
O le auʻiliʻiliga o loʻo faʻamaonia ai le vave faʻatupulaia o faʻamataʻu:
tagata fai ata tifaga;
fa'amata'u faifai pea;
setete ma malo malolosi;
fa'alapotopotoga solitulafono tau initaneti;
Lu'itau fa'atekonolosi: O le fa'aaogaina o tekonolosi fa'atupuina e fa'aalia uma avanoa ma fa'aletonu. O le natura lua o le alualu i luma faatekinolosi e manaʻomia ai faiga faʻatekonolosi i luga ole laiga;
A'afiaga o tekonolosi fa'atupuina: Quantum computing ma fa'atafaoga (AI) ua tula'i mai e avea ma a'afiaga autu. E ui o nei tekinolosi e ofoina atu avanoa taua, latou te faʻaalia foi ni faʻafitauli fou. O le lipoti o loʻo faʻamaonia ai le taua o le malamalama ma le faʻaitiitia o nei lamatiaga;
Faʻateleina Faʻalavelave: Faʻamataʻu ua amata ona lavelave, e manaʻomia ai le malamalama sili atu. O le lavelave o lo'o fa'ailoa mai ai le mana'omia o faiga fa'atekonolosi;
Faiga fa'akomepiuta fa'akomepiuta: Fa'alāpotopotoga ma tagata fai faiga fa'avae e fa'alototeleina e fa'atino faiga fa'atekonolosi. Malamalama i le faʻaleleia o laufanua ma faʻamataʻu, saunia e faʻafetaui luitau o loʻo tulaʻi mai
Va'aiga va'ai i luma: o le iloiloga o le ENISA's “Foresight Cybersecurity Threats for 2030” e fa'avae i luga o se metotia fa'apitoa, ma le galulue fa'atasi a tagata popoto.
Siosiomaga fa'akomepiuta maufe: E ala i le mulimulitaia ma le fa'aaogaina o fa'amatalaga ma fautuaga a le lipoti, e mafai ai e fa'alapotopotoga ma tagata fai faiga fa'avae ona fa'aleleia atili a latou fuafuaga mo le saogalemu i luga o le initaneti. O lenei faiga fa'agasolo e fa'amoemoe e fa'amautinoa se si'osi'omaga fa'atekinolosi mautu e le gata i le tausaga 2030 ae fa'apea fo'i i tua atu.
TULAGA
E iva faiga na iloa, o suiga e ono tutupu ma le a'afiaga i le saogalemu o le IT:
Faiga Fa'avae:
Faʻateleina le malosi faʻapolokiki o tagata e le o ni malo;
O le faatupulaia o le taua o le saogalemu (cyber) i faiga palota;
Tamaoaiga:
O lo'o fa'atupula'ia le aoina ma le au'ili'iliga o fa'amaumauga e iloilo ai amioga a tagata fa'aoga, aemaise i vaega tumaoti;
Fa'atupula'ia le fa'alagolago i 'au'aunaga IT mai fafo;
Social:
O le faia o fa'ai'uga ua fa'atupula'ia fa'avae i luga o fa'amatalaga fa'amatalaga otometi;
Tekinolosi:
Ua faateleina le numera o satelite i le vanimonimo ma ua faapena foi ona tatou faalagolago i satelite;
Ua amata ona feso'ota'i ta'avale o le tasi i le isi ma le lalolagi i fafo, ma ua fa'aitiitia le fa'alagolago i fa'alavelave a tagata;
Si'osi'omaga:
O le fa'atupulaia o le fa'aaogaina o le malosi o atina'e fa'atekinolosi;
Fa'aletulafono:
O le mafai ona pulea faʻamatalaga a le tagata lava ia (tagata taʻitoʻatasi, kamupani poʻo le setete) ua faʻateleina le taua;